داوود ناجی
ملا محمد عمر رهبر طالبان با انتشار پیام تازه ای به مناسبت عید فطر، بار دیگر به خروج نیروهای خارجی از افغانستان تاکید کرده و آنرا گام اول برای حل بحران افغانستان شمرده است. اما این پیام در مقایسه با پیام های مشابهی که در سالهای گذشته از سوی رهبر طالبان منتشر شده بود تفاوت هایی دارد.
شماری از کارشناسان مسایل افغانستان که این پیام را دیده اند می گویند، به نظر می رسد که رهبر طالبان در این پیام رویکرد ملایم تری از خود نشان داده و اگرچه به طور ضمنی اما مذاکره با دولت افغانستان و حامیان بین المللی اش را رد نکرده است.
رهبر طالبان در پیام خود مانند سالهای گذشته، البته از موضع قدرت حرف زده و نوید پیروزی نزدیک به "اشغالگران" را داده است. اما یاد آوری کرده است که برای "قیام یک نظام عادلانه اسلامی که مطابق خواسته های ملت مسلمان بوده باشد، به هر راه حلی غور و تامل صورت گرفته و همه راه های حل را باز گذاشته ایم".
طالبان چه در دوران حاکمیت خود و چه در دوران جنگ علیه دولت کنونی، همواره به اجرای احکام شریعت تاکید می کردند و این مساله در اولویت شعار ها و برنامه های آنها قرار داشت.
اما در پیام عید فطر امسال از سوی رهبر طالبان، امسال تاکید طالبان به برنامه هایی برای "باز سازی زیر بناهای اقتصادی، پیشرفت و توسعه تعلیم، اهتمام به صنعت و رشد دادن زراعت (کشاورزی)" است.
در این پیام آمده است که "برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طالبان بدون افغانهای مخلص، دانشمند، مسلکی و مجرب پیشرفت کرده نمی تواند".
تاکید بر اصلاح و تغییر
یکی از نکات مهم دیگر این پیام تاکید رهبر طالبان به اصلاح و تغییر است: "امارت اسلامی در رابطه به اصلاح اجتماعی و ذات البینی در چارچوب شریعت اسلامی بر تطورات، ( تغییرات) تجدیدات سالم باور داشته متوجه کوتاهی ها و نقصها می باشد." رهبر طالبان در این قسمت از پیامش از کسانی که در صفوف طالبان می جنگند مصرانه خواسته است، متوجه عملکرد های خود باشند و " با توجه به منافع اسلام و کشور" به مبارزات خود ادامه دهند.
در این پیام شهروندان کشور های غربی نیز چند بار مخاطب قرار گرفته و تاکید شده که طالبان برای کشور های غربی خطر ناک نیست بلکه حاکمان دولت های غربی در مورد طالبان به شهروندانش دروغ می گویند.
در بخشی از این پیام آمده است: "باید متذکر شویم که ما (طالبان) قربانی رسانه های اطلاعاتی غلط دشمن شده ایم، چون در بین مایان و بعضی از کشور های دیگر فضای شکوک را ایجاد نموده است ما را به دروغ، مخالفین تعلیم و حقوق زن معرفی نموده است، ما را متهم ساخته اند که ما برای کشور های جهان خطر هستیم."
وحید مژده نویسنده و تحلیلگر مسایل سیاسی که در زمان حکومت طالبان در افغانستان در وزارت خارجه کار می کرد و چهره های برجسته این گروه را از نزدیک می شناسد معتقد است که طالبان از شش ماه قبل دست به اقداماتی زده اند که نشان می دهد شرایط کنونی را بهتر درک کرده اند. آقای مژده می گوید آنچه او در مصاحبه معتصم بالله مسئول سیاسی طالبان در یک سایت اینترنتی خوانده است قبلا هر گز در اظهارات مقام های طالبان دیده یا شنیده نشده بود.
این مسوول طالبان در مصاحبه با یکی از سایت های اینترنتی طالبان، به نام "شهامت" مطالب جدیدی را عنوان کرد که قبلا از مسئولین آنان شنیده نشده بود.
او در جواب سوالی در رابطه به نقش عربستان سعودی در وساطت میان طالبان و آمریکا گفت که مردم افغانستان به رهبران سعودی احترام می گذارند و اگر چنین کاری صورت گیرد، با آن مخالفتی ندارند. در این مصاحبه ملا معتصم از سازمان ملل متحد به عنوان یک مرجع باصلاحیت جهانی نام می برد.
در این مصاحبه ملا معتصم توصیه ای به دولت ها و ملت ها در کشور های اسلامی دارد که جالب است. وی از مردم در کشور های اسلامی می خواهد تا در برابر دولت های خویش قیام نکنند زیرا این کار موجب وابسته شدن بیشتر دولت های شان به آمریکا می شود.
پاسخ غیر مستقیم به کشورهای همسایه
بخشی از پیام امسال ملا محمد عمر بر حسن همجواری با کشور های همسایه و رابطه نیک با کشور های دیگر تاکید دارد.
وحید مژده معتقد است که این بخش از پیام ملا عمر در واقع پاسخی است به نگرانی هایی که اخیرا از سوی روسیه و برخی از کشور های آسیایی میانه مبنی بر نفوذ طالبان از طریق شمال افغانستان به آن کشورهای ابراز شده است.
روز پنجشنبه 17 سپتامبر (26 شهریور) رمیل نادرف، فرمانده ستاد نیروهای مسلح تاجیکستان، در مراسم آغاز تمرینات مشترک نیروهای واکنش سریع ارتش در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، گفت حمله مقامات تاجیکستان، احتمال ورود نیروهای طالبان و القاعده از شمال افغانستان به قلمرو تاجیکستان را بعید نمی دانند.
وی گفت همین نگرانی ها سبب شده است تا مانور نظامی مشترکی از سوی نیروهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، به راه انداخته شود.
"دولت فاسد، مجاهدین سابقه"
استفاده از تعبیرات و توصیف هایی که در این پیام به کار برده شده نیز نسبت به پیام های دیگر متفاوت است. رهبر طالبان آلودگی به فساد اداری را بارزترین مشخص دولت کنونی به حساب آورده که به گفته او سبب شده است مردم از شدت فقر "جگرگوشه های شان بفروشند". اما در همین پیام از مجاهدین که طالبان در زمان اقتدار خود آنها را "گروه های شر و فساد" می خواندند، به نام "مجاهدین سابقه" (پیشین) یاد شده و از آنها دعوت شده است بار دیگر به صف جهاد بپیوندند.
انقلاب ملی-اسلامی
طالبان در زمان حاکمیت خود، به نیروی اسلام گرایی شهرت داشت که مرزبندی بین کشور های اسلامی را قبول نداشتند و همه مسلمانان را امت واحده می دانستند، براساس همین منطق بود که طالبان حاضر شد امارت شان در افغانستان را به خطر بیاندازند اما یک مسلمان (اسامه بن لادن ) را به چنگ کفار ( آمریکایی ها) ندهند.
طالبان همواره بر " امارت اسلامی" تاکید می کردند، رهبر طالبان " امیر المومنین" خوانده می شد، نه رهبر گروه خاصی در کشوری خاص. اسامه بن لادن با ملا عمر به عنوان امیر المومنین بیعت کرده بود، و صدها تن از جنگجویان عرب، چچنی، ازبک، اویغوری، و تاجیکستانی در صفوف طالبان افغانی می جنگیدند.
در پیام خود، رهبر طالبان نه به طور ضمنی و نه با صراحت از القاعده که بر اساس گزارشها در کنار طالبان می جنگند، یاد نشده است.
و حید مژده معتقد است که عدم اشاره رهبر طالبان به القاعده، را شاید بتوان از عمده ترین تغییراتی دانست که می توان در رویکرد اخیر طالبان مشاهده کرد.
به گفته صاحبنظران این تحول با توجه به ارتباطاتی که بین القاعده و طالبان وجود دارد می تواند بالقوه منجر به اختلافاتی بین دو گروه شود که در عمل می تواند به تحولاتی تازه در صحنه سیاسی-نظامی افغانستان و منطقه بینجامد.
اما برخی از صاحبنظران نیز بر این عقیده اند که اظهارات تازه رهبر طالبان در واقع به نوعی در ارتباط است با استراتژی جدید آمریکا در منطقه بویژه در رابطه با افغانستان و پاکستان.
در عین حال همین کارشناسان معتقدند که علیرغم اظهارات رهبر طالبان برای رسیدن به نوعی تغییر که در عمل بتواند منجر به تحولاتی بنیادی در صحنه سیاسی و نظامی منطقه بشود با توجه به متغیرات زیاد در منطقه و بنیادهای سنتی طالبان؛ هنوز راه زیادی در پیش است.
شماری از کارشناسان مسایل افغانستان که این پیام را دیده اند می گویند، به نظر می رسد که رهبر طالبان در این پیام رویکرد ملایم تری از خود نشان داده و اگرچه به طور ضمنی اما مذاکره با دولت افغانستان و حامیان بین المللی اش را رد نکرده است.
رهبر طالبان در پیام خود مانند سالهای گذشته، البته از موضع قدرت حرف زده و نوید پیروزی نزدیک به "اشغالگران" را داده است. اما یاد آوری کرده است که برای "قیام یک نظام عادلانه اسلامی که مطابق خواسته های ملت مسلمان بوده باشد، به هر راه حلی غور و تامل صورت گرفته و همه راه های حل را باز گذاشته ایم".
طالبان چه در دوران حاکمیت خود و چه در دوران جنگ علیه دولت کنونی، همواره به اجرای احکام شریعت تاکید می کردند و این مساله در اولویت شعار ها و برنامه های آنها قرار داشت.
اما در پیام عید فطر امسال از سوی رهبر طالبان، امسال تاکید طالبان به برنامه هایی برای "باز سازی زیر بناهای اقتصادی، پیشرفت و توسعه تعلیم، اهتمام به صنعت و رشد دادن زراعت (کشاورزی)" است.
در این پیام آمده است که "برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طالبان بدون افغانهای مخلص، دانشمند، مسلکی و مجرب پیشرفت کرده نمی تواند".
تاکید بر اصلاح و تغییر
یکی از نکات مهم دیگر این پیام تاکید رهبر طالبان به اصلاح و تغییر است: "امارت اسلامی در رابطه به اصلاح اجتماعی و ذات البینی در چارچوب شریعت اسلامی بر تطورات، ( تغییرات) تجدیدات سالم باور داشته متوجه کوتاهی ها و نقصها می باشد." رهبر طالبان در این قسمت از پیامش از کسانی که در صفوف طالبان می جنگند مصرانه خواسته است، متوجه عملکرد های خود باشند و " با توجه به منافع اسلام و کشور" به مبارزات خود ادامه دهند.
در این پیام شهروندان کشور های غربی نیز چند بار مخاطب قرار گرفته و تاکید شده که طالبان برای کشور های غربی خطر ناک نیست بلکه حاکمان دولت های غربی در مورد طالبان به شهروندانش دروغ می گویند.
در بخشی از این پیام آمده است: "باید متذکر شویم که ما (طالبان) قربانی رسانه های اطلاعاتی غلط دشمن شده ایم، چون در بین مایان و بعضی از کشور های دیگر فضای شکوک را ایجاد نموده است ما را به دروغ، مخالفین تعلیم و حقوق زن معرفی نموده است، ما را متهم ساخته اند که ما برای کشور های جهان خطر هستیم."
وحید مژده نویسنده و تحلیلگر مسایل سیاسی که در زمان حکومت طالبان در افغانستان در وزارت خارجه کار می کرد و چهره های برجسته این گروه را از نزدیک می شناسد معتقد است که طالبان از شش ماه قبل دست به اقداماتی زده اند که نشان می دهد شرایط کنونی را بهتر درک کرده اند. آقای مژده می گوید آنچه او در مصاحبه معتصم بالله مسئول سیاسی طالبان در یک سایت اینترنتی خوانده است قبلا هر گز در اظهارات مقام های طالبان دیده یا شنیده نشده بود.
این مسوول طالبان در مصاحبه با یکی از سایت های اینترنتی طالبان، به نام "شهامت" مطالب جدیدی را عنوان کرد که قبلا از مسئولین آنان شنیده نشده بود.
او در جواب سوالی در رابطه به نقش عربستان سعودی در وساطت میان طالبان و آمریکا گفت که مردم افغانستان به رهبران سعودی احترام می گذارند و اگر چنین کاری صورت گیرد، با آن مخالفتی ندارند. در این مصاحبه ملا معتصم از سازمان ملل متحد به عنوان یک مرجع باصلاحیت جهانی نام می برد.
در این مصاحبه ملا معتصم توصیه ای به دولت ها و ملت ها در کشور های اسلامی دارد که جالب است. وی از مردم در کشور های اسلامی می خواهد تا در برابر دولت های خویش قیام نکنند زیرا این کار موجب وابسته شدن بیشتر دولت های شان به آمریکا می شود.
پاسخ غیر مستقیم به کشورهای همسایه
بخشی از پیام امسال ملا محمد عمر بر حسن همجواری با کشور های همسایه و رابطه نیک با کشور های دیگر تاکید دارد.
وحید مژده معتقد است که این بخش از پیام ملا عمر در واقع پاسخی است به نگرانی هایی که اخیرا از سوی روسیه و برخی از کشور های آسیایی میانه مبنی بر نفوذ طالبان از طریق شمال افغانستان به آن کشورهای ابراز شده است.
روز پنجشنبه 17 سپتامبر (26 شهریور) رمیل نادرف، فرمانده ستاد نیروهای مسلح تاجیکستان، در مراسم آغاز تمرینات مشترک نیروهای واکنش سریع ارتش در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، گفت حمله مقامات تاجیکستان، احتمال ورود نیروهای طالبان و القاعده از شمال افغانستان به قلمرو تاجیکستان را بعید نمی دانند.
وی گفت همین نگرانی ها سبب شده است تا مانور نظامی مشترکی از سوی نیروهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، به راه انداخته شود.
"دولت فاسد، مجاهدین سابقه"
استفاده از تعبیرات و توصیف هایی که در این پیام به کار برده شده نیز نسبت به پیام های دیگر متفاوت است. رهبر طالبان آلودگی به فساد اداری را بارزترین مشخص دولت کنونی به حساب آورده که به گفته او سبب شده است مردم از شدت فقر "جگرگوشه های شان بفروشند". اما در همین پیام از مجاهدین که طالبان در زمان اقتدار خود آنها را "گروه های شر و فساد" می خواندند، به نام "مجاهدین سابقه" (پیشین) یاد شده و از آنها دعوت شده است بار دیگر به صف جهاد بپیوندند.
انقلاب ملی-اسلامی
طالبان در زمان حاکمیت خود، به نیروی اسلام گرایی شهرت داشت که مرزبندی بین کشور های اسلامی را قبول نداشتند و همه مسلمانان را امت واحده می دانستند، براساس همین منطق بود که طالبان حاضر شد امارت شان در افغانستان را به خطر بیاندازند اما یک مسلمان (اسامه بن لادن ) را به چنگ کفار ( آمریکایی ها) ندهند.
طالبان همواره بر " امارت اسلامی" تاکید می کردند، رهبر طالبان " امیر المومنین" خوانده می شد، نه رهبر گروه خاصی در کشوری خاص. اسامه بن لادن با ملا عمر به عنوان امیر المومنین بیعت کرده بود، و صدها تن از جنگجویان عرب، چچنی، ازبک، اویغوری، و تاجیکستانی در صفوف طالبان افغانی می جنگیدند.
در پیام خود، رهبر طالبان نه به طور ضمنی و نه با صراحت از القاعده که بر اساس گزارشها در کنار طالبان می جنگند، یاد نشده است.
و حید مژده معتقد است که عدم اشاره رهبر طالبان به القاعده، را شاید بتوان از عمده ترین تغییراتی دانست که می توان در رویکرد اخیر طالبان مشاهده کرد.
به گفته صاحبنظران این تحول با توجه به ارتباطاتی که بین القاعده و طالبان وجود دارد می تواند بالقوه منجر به اختلافاتی بین دو گروه شود که در عمل می تواند به تحولاتی تازه در صحنه سیاسی-نظامی افغانستان و منطقه بینجامد.
اما برخی از صاحبنظران نیز بر این عقیده اند که اظهارات تازه رهبر طالبان در واقع به نوعی در ارتباط است با استراتژی جدید آمریکا در منطقه بویژه در رابطه با افغانستان و پاکستان.
در عین حال همین کارشناسان معتقدند که علیرغم اظهارات رهبر طالبان برای رسیدن به نوعی تغییر که در عمل بتواند منجر به تحولاتی بنیادی در صحنه سیاسی و نظامی منطقه بشود با توجه به متغیرات زیاد در منطقه و بنیادهای سنتی طالبان؛ هنوز راه زیادی در پیش است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر